D.F. Martina heeft tussen 1979 en 1988 aan het hoofd gestaan van vier kabinetten Martina. Met een tussenpose van 2 jaar (1984-1986) in welke kabinet Liberia-Peters I aan de macht was. Belangrijke staatkundige momenten als de ronde tafel conferenties van 1981 en 1983. Met het aantreden van kabinet Martina IV op 2 januari 1986 was het wederom de heer Don Martina die de herstructurering van de Antillen van 5 ter hand moest nemen. Aan de hand van verschillende modellen werd er gediscussieerd over nieuwe staatkundige verhoudingen. De heer Martina moest in zijn laatste periode als premier concluderen dat het onmogelijk was om een samenwerkingsvorm te vinden waarin alle eilanden zich konden vinden.

Onder het derde kabinet Martina viel het besluit om het eilandgebied de Bovenwindse eilanden in drie afzonderlijke eilandgebieden St. Maarten, Saba en St. Eustatius te splitsen.

Claude Wathey was in deze tijd de verpersoonlijking van St. Maarten en zijn politiek. Van 1954 tot en met de eilandsverkiezingen van 1991 heeft geen enkel oppositiepartij het van zijn DP kunnen winnen. Claude Wathey treedt op 20 juli 1992 af als gedeputeerde van het eilandgebied St. Maarten en neemt eveneens ontslag als lid van de eilandsraad. Dit als gevolg van de Algemene Maatregel van Rijksbestuur die aan het eilandgebied St. Maarten werd opgelegd, per besluit van de rijksministerraad van zijn 9 juli 1992. Dit eilandgebied werd onder curatele gesteld als gevolg van aanhoudende berichten van wanbestuur en fraude, die geleid hebben tot verschillende onderzoeken. Met name de rapportage van de Onderzoekscommissie Besluitvorming St. Maarten, onder voorzitterschap van M.A. Pourier was beslissend in deze affaire.

Het derde Kabinet Lubbers (1989-1994) komt met een nieuwe agenda. Het streven om de Nederlandse Antillen en Aruba (1996) naar onafhankelijkheid te loodsen is niet meer de hoogste prioriteit. Het komt daarmee tegemoet aan de wens van Aruba om binnen het Koninkrijk te willen blijven. De aanvankelijke eis van Nederland om de Status Aparte binnen 10 jaar om te zetten in onafhankelijkheid is, volgens Aruba, niet aan Nederland om te beslissen. Dat behoort aan het Arubaanse zelfbeschikkingsrecht. Tijdens het Kabinet Lubbers (Toekomst Conferentie 1993) wordt tevens het zelfbeschikkingsrecht voor elk eilandgebied apart erkend. 

Referendum 1993-1994

De Curaçaose politici waren het met elkaar eens: “Kòrsou Promé”. De Eilandsraad van Curaçao had in 1990 al een motie aangenomen om te streven naar een aparte status voor Curaçao naar voorbeeld van Aruba. Om dit politieke standpunt te toetsen werd er een volksraadpleging gehouden in 1993-1994. De mening van het volk over de toekomstige staatkundige verhoudingen bleek anders. Een overweldigende meerderheid sprak zich uit voor het behoud van een Antillen van 5. 

Referendum 1993-1994 uitslagen

Uitslagen referendum 1993-1994. Optie A haalde op alle eilanden de meerderheid. 

Na het vertrek van Shell, was sluiting van de raffinaderij voorkomen doordat Shell al zijn installaties had verkocht aan het Eilandgebied Curaçao, die het beheer ervan uitbesteedde aan de Venezolaanse maatschappij PdVSA. Van 1987 tot aan het eerste referendum werd door het Kabinet Martina al een bezuinigingsbeleid ingezet. Het “Ekilibrio i Adelanto” beleid was een trendbreuk met voorgaande kabinetten. Het doel was om in 1990 een begrotingsevenwicht te bereiken. Overheidssteun aan bijvoorbeeld noodleidende hotels werd stopgezet en er werd een bezuiningingsbeleid ingezet. Begrotingsevenwicht werd echter niet bereikt in 1990. De regering diende een verzoek tot overheidssteun in bij Nederland. Die stelde als voorwaarde een saneringsprogramma ter verbetering van de economische structuur. Hieronder werd verstaan: aanpassing van het marktbeschermingsbeleid, flexibilisering van de arbeidsmarkt, het loonkostenniveau en het monetaire beleid. Vele van deze zaken werden op Curaçao gezien als verworvenheden van “30 mei 69” en de voorwaarden werden niet gehaald.

Na het eerste referendum (1993-1994) ging de regering in onderhandeling met het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Afgesproken werd dat Nederland kredieten zou verschaffen indien aan de IMF-voorwaarden zou worden voldaan. 

De strikt liberale IMF-voorwaarden kwamen neer op een afslanking van het amtenarenapparaat, verzelfstandiging van overheidstaken, maar ook op het invoeren van deugdelijk bestuur. Zo werd o.m. ook de openbaarheids- en Archiefwetgeving vastgesteld in 1996.

Een nieuwe belasting (Algemene Bestedingsbelasting) werd ingevoerd, later omgezet in een omzetbelasting. De afgeslankte “Nieuwe Overheid” (40% minder ambtenaren) werd in 2002 ingesteld, Telecommunicatie en Post werden geprivatiseerd, evenals het Landslaboratorium. De verliesgevende Antilliaanse Luchtvaartmaatschappij (ALM) werd niet meer gesubsidieerd, en ging failliet (2002). De beloofde kredietlijn van Nederland bleef uit, met massale emigratie naar Nederland tot gevolg. In 1995 woonden er nog 93.000 Antillianen in Nederland, eind 2010 waren het er al 141.000. Het aantal inwoners op Curaçao nam af in die periode. Geschrokken van de gevolgen stelde Nederland in 2002 een Fonds ter beschikking, beheerd door een stichting Economische Ontwikkeling. Hiermee werden grote (toeristische) projecten gestimuleerd met “zachte”leningen (o.a. het Santa Barbara Hotel Project). Ook een “Tasc Force Antilliaanse Jongeren” werd door Nederland gefinancierd, om jongeren beter voorbereid naar Nederland te laten afreizen.