Archieven over slavernij in Caribisch Nederland en Suriname opgenomen in Memory of the World Register (UNESCO)
Het documentair erfgoed van tot slaaf gemaakten en hun nazaten in Suriname en de Nederlandse Antillen (1816-1969) is opgenomen in het Memory of the World Register van UNESCO. Op 18 mei jl. beoordeelde het International Advisory Committee (IAC) voor het Memory of the World-programma van UNESCO de gezamenlijke nominatie van Curaçao, Suriname, St. Maarten en Nederland. Het UNESCO Memory of the World Register (MoW) bevat documentair erfgoed met een uitzonderlijke betekenis voor de wereld.
Gezamenlijke nominatie door vier landen
De gezamenlijke nominatie getiteld ‘Documentair erfgoed van de tot slaaf gemaakte mensen van de Nederlandse Caraïben en hun nazaten’ bestaat uit series archieven die zich bevinden in vier landen, waarvan er drie deel uitmaken van het Koninkrijk der Nederlanden. De Nationale Archiefdiensten van Suriname, Curaçao en Nederland, het National Archeological Anthropological Memory Management (Curaçao), en de overheid van Sint Maarten sloegen de handen ineen om deze belangrijke archieven in december 2021 voor te dragen bij UNESCO.
Het documentair erfgoed van tot slaaf gemaakte personen
De in het MoW-register opgenomen archieven omvatten slaven-, manumissie- en emancipatieregisters en documenten van de burgerlijke stand over vrijgelaten slaven. Andere archiefstukken gaan over de “compensatie” die voormalig slaveneigenaren ontvingen na de afschaffing van de slavernij in 1863. Ook de vastgelegde orale geschiedenis - de Curaçaose Zíkinza Collection - is opgenomen in het register. Naast fysieke dragers (archieven en audiotapes) zijn er digitale bestanden in het register opgenomen, zoals de digitale indexen van de slavenregisters. De nieuw opgenomen archieven zijn verwant aan de eerder geregistreerde archieven van de West-Indische Compagnie (opgenomen in het Memory of the World Register in 2011) en de Registry of Slaves of the British Caribbean 1817-1834 (opgenomen in 2009).
De volgende series/archieven zijn nieuw opgenomen in het register:
• Slavenregisters Suriname (1830-1863)
• Digitale Index van het Slavenregister Suriname
• Manumissieregister, Suriname (1832-1863)
• Emancipatieregister, Suriname (1863)
• Slavenregisters, Curaçao (1839-1863)
• Digitale Index Slavenregister, Curaçao
• Archief van de Burgerlijke Stand - Geboorte, Overlijden, Doopregisters en registers van vrijgemaakte Slaven, Curaçao (1831-1863)
• Kolekshon Zíkinza, Curaçao (1955-1969)
• Juliana-Brenneker-collectie, Curaçao (1856)
• Gouvernementsjournalen (met manumissievermeldingen), Suriname en Curaçao (1816-1863)
• Stukken tot opheffing der slavernij in West-Indië (compensatie-dossiers), Algemene Rekenkamer, Nederland (1863-1868)
• Emancipatieregister, St. Maarten (1863)
• Brieven aan diverse personen, St. Maarten (1847-1861)
160 jaar abolitie en bezinning Slavernijverleden
Het moment van opname in het Memory of the World Register komt vlak voor het jubileum van 160 jaar abolitie en in een periode waarin het Nederlands slavernijverleden in de belangstelling staat. In december 2022 bood premier Mark Rutte excuses aan voor de rol van de Nederlandse staat in het slavernijverleden. In het herdenkingsjaar slavernijverleden (juli 2023 – juli 2024) zal er in het gehele Koninkrijk aandacht zijn voor de diverse aspecten van deze geschiedenis, en de doorwerking daarvan in het heden. Het doel is het vergroten van kennis en bewustwording van het Nederlandse slavernijverleden, door het behoud en de verdere ontwikkeling van musea, archieven en de bescherming van cultureel erfgoed, zowel in Europees Nederland als in de Caribische delen van het Koninkrijk en andere betrokken landen. Daarnaast is er een meerjarig onderzoek naar het slavernijverleden aangekondigd. De archieven - die inmiddels behoren tot het werelderfgoed - zullen bij dit onderzoek een belangrijke rol spelen.
