Ontwikkeling huisvesting op Curaçao door Shell

De komst van de olieraffinaderij in 1915 op het schiereiland Isla in het Schottegat bracht veel werkgelegenheid met zich mee.
lees meer
Ontwikkeling huisvesting op Curaçao door Shell

Ontwikkeling huisvesting op Curaçao door Shell

De komst van de olieraffinaderij in 1915 op het schiereiland Isla in het Schottegat bracht veel werkgelegenheid met zich mee.
lees meer

Barionan ku a surgi ku yegada di refineria (Oliedorpen)

Skibí pa Diederik van Engelen

Yegada di e refineria di petroli na 1915 riba e península Isla den Schottegat a trese/generá hopi oportunidat di trabou kuné. P’e motibu aki diferente asina yamá employé i obrero riba kontrakt strañero a bin establesé nan mes na Kòrsou. No solamente hopi antiano i hulandes a migra bin Kòrsou pero tambe personanan di Madeira, Sürnam, islanan di Karibe manera Sint Kitts, Sint Thomas i Islariba. Komo ku e kantidat di bibiendanan disponibel na Kòrsou no por a akapará e  migrashon masal i kontinuo aki, a surgi diferente bario di SHELL durante e 70 aña ku a sigui. Kada un ku nan propio karakterístika i influensia riba Kòrsou.

Schottegat alrededor di aña 1887

Bista for di parti pabou di Schottegat

E promé konstrukshon: península Negropont

Den e promé fase di konstrukshon di bibienda a krea Negropont, un isla ku bibienda mei mei di Schottegat. Entre 1915 i 1923 ta traha 12 kas einan. Despues a sigui konstrukshon di hopi kas mas. Sin embargo, esaki no a sosodé di forma organisá. Pa hopi tempu kayanan di e bario aki no tabatin nòmber. Despues e kayanan a haña nòmber di pintornan hulandes mundialmente konosí.  

No opstante e krísis di añanan 1930 e kantidat di trahadó a subi te ku mas di ocho mil. Na promé instansia e kasnan tabata estilo di bùngalo, di un piso, pero despues, pa skapa espasio, a kuminsá konstruí bai laira. Tambe a surgi, pa promé biaha rib’e isla, kasnan trahá na rei i konektá na otro, kos ku tabata algu kompletamente nobo pa Kòrsou.   

Kolekshon di Van Leeuwen

Alrededor di aña 1930 tabatin mas o ménos 200 bibienda na Negropont. Awendia ya no tin rastro di niun di nan, ku eksepshon di e kas di e direktor di Shell, ku ainda ta eksistí; unu ku lo por pas den kualke bario di vila na Hulanda.

Habitantenan di Negropont por a hasi uso di un ponchi pa yega n’e otro banda.
De ingang van de raffinaderij was nog niet bij Post V, maar was per pont bereikbaar vanaf Punda naar Dam Negropont. | Collectie Van Leeuwen
Eind jaren ’20 waren er bijna 11.000 man in dienst van de raffinaderij. Begin bouw van woningen op o.a. Groot Piscadera. | Collectie Van Leeuwen

Julianadorp

De eerste wijk hier staat bekend als Oud-Julianadorp (Hoogbouw). Veel niet-Europese werknemers woonden nog in barakkenkampen. Collectie Van Leeuwen
Emmastad. Hier tegenover Rio Canario en Groot Kwartier. Tot aan WOII werden hier ruim 450 woningen gebouwd, inclusief voorzieningen.
Rio Canario Na man robes di e ’T-splitsing’, por mira e warda di polis, na man drechi e establesimentu Prins Bernhard | Kolekshon di Fischer
Emmastad | Collectie Fischer
Teater Asiento
Gebouwd op het tropische klimaat. Emmastad-west was luxe bouw; Groot Kwartier-noord waren betaalbare arbeiderswoningen. Collectie van Leeuwen
Por mira e herarkia denter di Shell klaramente reflehá den e struktura di e diferente barionan. | Kolekshon di Fischer
Groot Kwartier met huizen geinspireerd op stijlen uit het toenmalig Nederlands-Indië. | Collectie Van Soest
Rust en Burgh met tennisbanen en zwembad, bij Emmastad Collectie Fischer

Suffisant

Despues di segundo guera mundial a sigui un di tres fase di konstrukshon, ku lo sigui te mitar di añanan ’50. Na Groot Piscadera, kaminda ya a konstruí algun kas di mas di un piso, a krea un 160 kas mas i forma un bario ku a hasa e nòmber di Julianadorp. Karakterístiko pa e proyekto di konstrukshon di bibienda aki, ta ku na momentu di traha e kasnan a tene kuenta ku nos bientu di pasat, kontrali na e kasnan di e promé fase di konstrukshon. E forma di traha kas hulandes a traha liga pa e manera di traha kas pa klima tropikal.

E kampamentu di barak ku a krea na Suffisant pa trahadónan estranhero riba kontrakt, promé ku guera mundial, a krese den añanan ‘50 i desaroyá den dos bario; Surinamedorp en Suffisantdorp.

Suffisant den konstrukshon. Kolekshon di Fischer.

A tuma ofer e mesun modèl di komunidat segregá di e kampamentunan di barak, (promové pa gobièrnu), den e barionan. Por ehèmpel, kada grupo étniko tabatin su propio klup. Mayoria di e bibiendanan tabata konsistí di asina yama ‘bùngalonan di soltero’, kaminda diferente hende hòmber soltero òf di kua nan famia tabata biba den estranhero tabata permanesé den un bibienda.Tur hende tabatin nan propio kamber i tabata kompartí sala. No tabatin kushina. Trahadónan mester a kome den un dje kushinanan pa uso general den bario. No tabata asina tampoko ku tur e kasnan tabatin un baño. Den e kaso ku no tabatin baño, e trahadónan por a akudí na kasnan di baño. Despues ku Shell a bende e bario Suffisant den añanan ’70, por a mira un transformashon. E harmonia arkitektóniko a disparsé. A rekonstruí i fèrf hopi kas segun propio gustu, loke a resultá den un bario masha kolorido. 

Kolekshon di Van Soest 

Na 1951 a kuminsá konstruí un bario nobo pa employénan lokal na Cas Cora. A konstruí nobenta kas prefabriká; tur e partinan di kas tabata yega ya kompletamente kla for di Hulanda. Despues di 1952, ku tabata un aña super eksitoso, e refineria a pasa pa tempunan ménos eksitoso i pa motibu di entre otro e entrada di outomatisashon, e kantidat di trahadó a disminuí i e nesesidat di konstrukshon di mas kas a disparsé.

Cas Cora – na man robes Radulphus College, Kolekshon di Fischer.

Damacoor, situá na Schout-bij-Nacht-Doormanweg, den konstrukshon.


Kolekshon di Fischer 

1950-1970

Damacoor, situá na Schout-bij-Nacht-Doormanweg i na man robes ariba e konekshon pa Snipweg.


Kolekshon di Fischer

Na kuminsamentu di añanan ’70, refineria a eksperensiá un periodo korto di bonansa durante kua a disidí di krea un bario di 160 kas den Brievengat, i dun’é e nòmber Schelpwijk. E diferensia ku otro proyektonan di bibienda ya ehekutá, tabata ku na Schelpwijk si no a yega asina leu di añadí otro fasilidatnan manera kancha deportivo, tienda i establesimentunan di kuminda.

Portrèt: Ofisina prinsipal di SHELL, kolekshon di Fischer.


Fuentenan:
• Een Eeuw Architectuur op Curacao, Ronald G. Gill. Curacao, 1999. p. 25-44.
• Bulletin KNOB 92 (1993) 1-2. Orde Versus Chaos; Het Shell-tijdperk binnen de stadsgeschiedenis van Willemstad/Curacao (1920-1960), Mariette Kamphuis. p. 31-33.
• Buurtprofielen Ministerie van Sociale Ontwikkeling, Arbeid en Welzijn uit 2008 http://www.gobiernu.cw/
• 100 Jaar Olie op Curaçao, Ton de Jong. 2015.
• 100 Jaar Raffinaderij op Curaçao, Max Scriwanek. 2015.