Het opbouwen en afbreken van de stadsmuren

De directe opvolger van Johan van Walbeeck als directeur van de WIC op Curaçao was Jacob Pietersz Tolck. Zijn bestuursperiode liep van 1639-1641. Tolck is begonnen met de bouw van een muur vanaf het Fort Amsterdam, dat tussen 1635 en 1639 werd gebouwd, tot aan het Waaigat. Daarvoor liet hij het vijfde bastion van het Fort (aan de zeezijde) afbreken en met het materiaal een muur optrekken. Dit deel diende als eerste gedeelte van de latere stadsmuur. Na 1674 werd de stadsmuur doorgetrokken langs het Waaigat tot aan de St. Annabaai toe. Op de hoek Waaigat / Sint Annabaai werd Fort Oranje gebouwd, dat samen met Fort Amsterdam, de Handelskade (waar geen muur was) moest beschermen. Zie kleurentekening, afbeelding 1. Dit is een tekening uit ca. 1860, van G.W.C. Voorduin. Hierop is de ingang van het Waaigat te zien met de stadsmuur en een deel van Fort Oranje.

In 1864 werd de stadsmuur gesloopt. De muur had geen functie als verdedigingswerk meer en stond stadsuitbreiding in de weg. Belangrijker nog: op de plek van de Noordelijke stadsmuur konden nieuwe kades worden aangelegd. Degenen die de concessie voor het afbreken aanvroegen en ook kregen, waren de concurrenten van Jacob Abraham Jesurun, die vrijwel alle werven aan de Annabaai in bezit had. Met het afbreken van de muren en het aanleggen van nieuwe kades aan de Waaigat-zijde werd het monopolie van Jacob Abraham Jesurun doorbroken. Het zorgde voor grote spanningen in de Joodse gemeenschap.

De concessie voor het afbreken van de Noordelijke stadsmuren werd in 1864 gegeven aan de in 1860 speciaal voor dit doel gevormde maatschappij van S.E.L. Maduro, Abraham Jacob Senior, Jeudah Senior, Elias Jesurun Henriquez en Abraham Capriles. Met het puin van de stadsmuren werd inderdaad een deel van het Waaigat gedempt en op de aldus ontstane kade (de De Ruyterkade nu: Sha Capileskade) nieuwe werven en pakhuizen neergezet. Op de tweede illustratie zijn de nieuwe werven te zien. Tevens is op deze foto de Van den Brandhof brug te zien die op 7 juli 1883 werd geopend.

Het zakelijke conflict tussen de groep Jesurun en de groep S.E.L. Maduro zorgde voor een splitsing in de Joodse gemeenschap. In 1864 splitste de liberale gereformeerde groep rond Jacob Abraham Jesurun zich van de Joodse gemeente Mikvé Israël af en werd de Gemeente Emanu-el opgericht. De Tempel werd op 12 september 1865 opgeleverd. De nieuwe Vrijzinnig Israëlitische Gemeente Emanu-el onder leiding van Jacob Abraham Jesurun had 105 leden. Op 12 mei 1865 werd Emanu-el door de Minister van Koloniën erkend. De scheiding tussen de gereformeerde gemeenschap Emanu-el en de meer conservatief ingestelde gemeente Mikvé Israël zou een eeuw duren.

Jacob Abraham Jesurun overleed in 1875. Rond de eeuwwisseling verkocht de firma Jesurun zijn meeste werven aan de Handel en Industrie Maatschappij later beter bekend onder de naam Curaçaose Handels Maatschappij (CHM) of Curaçao Trading Company (CTC).

Publicatie:
Scriwanek De Momon Cyclus, 2012

Foto's in gallery:
1. G.W.C. Voorduin, ca. 1860. Gezichtspunt op de Noordelijke stadsmuur - hoek Waaigat - Annabaai.
2: Stadsmuur bij Fort Amsterdam.

3. Gezichtspunt vanuit de toren van de Tempel (in aanbouw?), richting Wilhelminaplein. De Oostelijke stadsmuur is hier goed te zien. Het sluit de ingang van de Breedestraat af en daar is ook de stadspoort te zien. (Op de foto erna is de muur geel ingetekend).

4. Gezichtspunt vanuit ongeveer de huidige Kathedraal (Pietermaai) richting Punda, rechts Waaigat, links daarvan het oefenterrein van de Schutterij. Goed te zien de Oostelijke stadsmuren.


Johan van Walbeeck’s successor as director of the WIC on Curaçao was Jacob Pietersz Tolck. His tenure ran from 1639 to 1641. Tolck has started the construction of a wall from the Fort Amsterdam, which was built between 1635 and 1639, up to the Waaigat. To do so, he demolished the fifth bastion of the Fort (on the sea side) and with that material, build up the wall. This wall served as the first part of the later city wall. After 1674 the city wall was pulled along the Waaigat down to the St. Anna Bay. Fort Orange was constructed at the corner Waaigat / St. Anna Bay, which together with Fort Amsterdam, protected the Handelskade (where there was no wall). See color drawing, Figure 1. This is a drawing from 1860, of G.W.C. Voorduin. It shows the entrance to the Waaigat with the city wall and part of Fort Orange.

In 1864 the Northern city wall was demolished. The wall had no proper function for defense and was hindering urban expansion. More importantly, new quays could be built on the site of the Northern city wall. Those who applied for the concession for demolition, were competitors of Jacob Abraham Jesurun, who held virtually all quays at the Anna Bay. By breaking down the walls and the construction of new quays at the Waaigat-side, his monopoly was broken. It caused great tension in the Jewish community.

The concession for the breakdown of the Northern city walls was given in 1864 to a group of entrepeneurs: S.E.L.. Maduro, Abraham Jacob Senior, Jeudah Senior, Elias Jesurun Henriquez en Abraham Capriles. The new quay that was constructed at the entrance of the Waaigat, (the Ruyterkade now: Sha Capileskade) served as wharf for the Maduro-group. They built warehouses on the spot. The second illustration shows the new wharf. Also on this photo: the Van den Brandhof bridge that was opened on July 7, 1883.

The business conflict between the group S.E.L. Maduro and the group Jesurun caused a split in the Jewish community. In 1864 the liberal group around Jacob Abraham Jesurun split from the Jewish Congregation Mikvé Israel and founded the new Congregation Emanu-el with a new Synagogue: the Temple. The Temple was completed on September 12, 1865. The new Liberal Jewish Congregation Emanu-el led by Jacob Abraham Jesurun had 105 members. On May 12, 1865 Emanu-el was recognized by the Minister of Colonies. The separation between the Reformed community Emanu-el and the more conservative congregation Mikvé Israel would last a century.

Jacob Abraham Jesurun died in 1875. Around the turn of the century the Jesurun firm sold the majority of its quays to the Curacao Trading Company.

Deze tekst en foto's mogen alleen worden overgenomen met vermelding van de bron: Nationaal Archief Curaçao.

Foto's